POLSKIE TOWARZYSTWO ZDROWIA PUBLICZNEGO (1993-2015)
Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego (PTZP) zostało powołane na zebraniu organizacyjnym dniu 26 marca 1993 r. w gmachu Instytutu Medycyny Pracy im. Prof. dr J. Nofera w Łodzi (IMP). Opracowano statut odpowiadający ówczesnym wymaganiom prawnym (Ustawa z dnia 7 kwietna 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach, a także regulamin organizacyjny. Na tej podstawie i przy spełnieniu innych wymagań PTZP zostało zarejestrowane przez I Wydział Cywilny Sądu Wojewódzkiego w Łodzi, w dniu 25 czerwca 1993 r.
W kilkanaście lat później, w związku z nowymi uregulowaniami prawnymi (ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności organizacji pożytku publicznego i o wolontariacie, po opracowaniu nowego statutu, PTZP zostało ponownie zarejestrowane w dniu 30 marca 2006 r. w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem KRS 0000145687. Inicjatorem powołania Towarzystwa był prof. dr hab. n. med. Janusz Anatol Indulski (1930-1999), dyrektor Instytutu Medycyny Pracy im. Prof. dr J. Nofera w Łodzi, absolwent Londyńskiej Szkoły Higieny i Medycyny Tropikalnej, członek Londyńskiej Izby Lekarskiej. Od 1994 do 2010 r. siedzibą PTZP był ww. Instytut.
Pierwszy okres działalności PTZP (lata 90. XX w.) wiązał się z pracą wśród słuchaczy dwuletnich studiów podyplomowych Szkoły Zdrowia Publicznego IMP reprezentujących pracowników działalności podstawowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej (PIS) z terenu całego kraju, a od 1996 r. także wśród lekarzy i pielęgniarek, w związku z utworzeniem nowego kierunku studiów podyplomowych – zarządzanie opieką zdrowotną (przy współpracy z b. Centrum Ekonomiki i Organizacji Ochrony Zdrowia przy Ministerstwie Zdrowia dyr. A Koronkiewicz). Reprezentanci tych środowisk stanowili większość z ponad 140. członków Towarzystwa. Wielu z nich zajmowało (i zajmuje) ważne stanowiska zawodowe w Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz funkcje w PTZP. Członkami PTZP w latach 90., i w okresie późniejszym było także, wielu pracowników naukowych Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi (IMP), w tym wszyscy zatrudnieni w Szkole Zdrowia Publicznego IMP. Placówka ta przez cały okres swojej działalności (do 2009 r.) stanowiła ważne ogniwo w całokształcie działań programowych i organizacyjno-technicznych PTZP.
Czynnikiem, który odegrał ważną rolę w dalszym rozwoju PTZP było nawiązanie współpracy ze Szkołą Zdrowia Publicznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego (obecnie Instytut Zdrowia Publicznego CM UJ w Krakowie) a także z Państwowym Zakładem Higieny w Warszawie (obecnie Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny), w tym przede wszystkim z Zakładem Epidemiologii (kierownik: prof. dr hab. n. med. Wiesław Magdzik) a w okresie późniejszym z Zakładem Promocji Zdrowia -od 2000 r. (kierownik: prof. dr hab. n. med. Mirosław Wysocki)
Nowy etap działalności PTZP nastąpił po roku 1999. W związku ze śmiercią prof. J. Indulskiego, na Walnym Zgromadzeniu w dniu 21 października 2000 r. dokonano wyboru Zarządu Głównego oraz nowego Przewodniczącego. Został nim prof. Stanisław Tarkowski dr hab., pracownik naukowy IMP, były długoletni dyrektor Departamentu Zdrowia i Środowiska Biura Regionalnego Światowej Organizacji Zdrowia w Kopenhadze (1987-1995 r.) Profesor Stanisław Tarkowski był dwukrotnie wybrany Prezesem PTZP w latach 2004 i 2008.
Realizując ustalenia § 9 Statutu poszerzono skład Zarządu Głównego o przedstawicieli Państwowego Zakładu Higieny (m.in. Prof. dr hab. n. med. Mirosław Wysocki i dr n. med. Krzysztof Kuszewski), Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach; obecnie Śląski Uniwersytet Medyczny (m. in. Prof. dr hab. n. med. Jan Zejda), Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie (dr n. med. Lucjan Szponar) oraz Głównego Inspektoratu Sanitarnego (dr Krzysztof Pajączek).Od tego czasu datuje się poszerzenie współpracy z ośrodkami naukowymi zdrowia publicznego w kraju i za granicą co zasadniczo wpłynęło na jakościowy rozwój merytorycznej działalności Towarzystwa. PTZP zostało przyjęte do The European Public Health Association (EUPHA), której stała się aktywnym członkiem ( w 2008 r. Prezes PTZP Prof. S. Tarkowski został wybrany na funkcję Prezydenta EUPHA).
W latach 2001- 2009r. Zarząd Główny powołał 9 oddziałów PTZP a w tym: Oddziały: kujawsko-pomorski (przewodniczący: prof. dr hab. n. med. Jacek Klawe), lubelski (przewodnicząca: dr n. med. Anna Chmielewska-Jabłońska, łódzki (przewodnicząca: prof. dr hab. n. med. Irena Szadkowska Stańczak), małopolski (przewodniczący: prof. dr hab. W.C. Włodarczyk), mazowiecki (przewodniczący: dr n. med. K. Kuszewski), śląski (przewodniczący: doc. dr hab. Krzysztof Krajewski- Siuda), wielkopolski (przewodniczący: mgr Jarosław Gumienny), zachodnio-pomorski (prof. dr hab. n. med. Beata Karakiewicz) oraz Oddział Ponidzie w Busku-Zdroju - przewodniczący: Zbigniew Kociuba (1923-2012), reżyser filmowy, organizator corocznego Festiwalu Zdrowia; od roku 2013 noszący jego imię.
W omawianym okresie podejmowano liczne przedsięwzięcia, których celem było wyklarowanie koncepcji zdrowia publicznego i jego miejsca w polityce zdrowotnej państwa, w związku z systemowymi reformami w Polsce i zachodzącymi zmianami w polityce ochrony zdrowia w Europie. Ambicją PTZP było przyczynienie się do opracowania i wprowadzenia w życie ustawy o zdrowiu publicznym, która zapoczątkowałaby w praktyce proces porządkowania całej sfery teorii i praktyki w tej dziedzinie w naszym kraju, w tym także w zakresie kształcenia kadr specjalistów zdrowia publicznego oraz badań naukowych. Temu służyły m.in. 2. konferencje naukowe – krajowe i międzynarodowe zorganizowane w latach 2001 i 2002 nt. Zdrowie publiczne w zmieniającej się Europie i w Polsce, a także - Ogólnopolskie Forum Zdrowia Publicznego, zorganizowane przez PTZP z udziałem Polskiego Towarzystwa Higienicznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, Polskiego Towarzystwa Epidemiologicznego w dniu 14 czerwca 2005 r. w Państwowym Zakładzie w Warszawie. Zebrani uchwalili Memorandum w którym zwrócili się do władz Rzeczypospolitej Polskiej – Sejmu, Senatu oraz Rządu RP z apelem o przygotowanie i uchwalenie ustawy o zdrowiu publicznym oraz Narodowego Programu Zdrowia na lata 2006-2013. W 2007 r., w związku z przygotowywaną ustawą o zdrowiu publicznym przez zespół pod kierownictwem Głównego Inspektora Sanitarnego opublikowano Stanowisko Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego: W sprawie projektu ustawy o systemie zdrowia publicznego w Polsce.
Ważnym kierunkiem działania PTZP było współdziałanie i oddziaływanie na władze samorządowe w zakresie zdrowia publicznego. W 2001 r. przedstawiciele PTZP brali udział w opracowaniu programu polityki zdrowotnej p.t. Kierunki działań na rzecz zdrowia Łodzian wysoko ocenione przez obradujące w Łodzi 15 marca 2001 r. Europejskie Forum Zdrowych Miast działające pod egidą Biura Regionalnego WHO. Identyfikacji rzeczywistego stanu realizacji ustawowych powinności władz lokalnych w zakresie ochrony i promocji zdrowia była poświęcona ogólnopolska konferencja naukowa nt. Ochrona zdrowia i promocja zdrowia jako zadanie własne samorządu terytorialnego, zorganizowana wspólnie z Wydziałem Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta Łodzi (Łódź, 9-10 października 2008 r. )
W związku z potrzebą wzbogacenia podstaw teoretycznych koncepcji promocji zdrowia o kontekst historyczno-kulturowych uwarunkowań, PTZP, wspólnie z Instytutem Medycyny Pracy im. J. Nofera w Łodzi, Katedrą Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Polskim Towarzystwem Historii Medycyny i Farmacji zorganizowało w roku 2004 ogólnopolską konferencję naukową p.t. Z dziejów zdrowia publicznego. Przyniosła ona bogaty plon w postaci licznych referatów, które następnie zostały wydane drukiem w formie książki w 2006 r.
Zwieńczeniem działalności naukowej, a jednocześnie uznaniem w skali międzynarodowej działalności było powierzenie Polskiemu Towarzystwu Zdrowia Publicznego zorganizowania w dniach 25-28 listopada 2009r. w Łodzi 17tej Europejskiej Konferencji Zdrowia Publicznego. Była ona jednocześnie drugą konferencją, gdzie w roli współorganizatora, oprócz Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego i Europejskiego Stowarzyszenia Zdrowia Publicznego (EUPHA), wystąpiło również Towarzystwo Szkół Zdrowia Publicznego Regionu Europejskiego (ASPHER). W Konferencji wzięło udział ponad 900 osób, w tym spoza Polski - 856 uczestników z 53 krajów świata. Tematem wiodącym Konferencji była Ekologia Człowieka i Zdrowie Publiczne (Human Ecology and Public Health).
Odbyła się także jedna, plenerowa sesja panelowa, w związku z przypadającą 20tą rocznicą uchwalenia Europejskiej Karty Środowiska i Zdrowia. Paneliści reprezentujący Światową Organizację Zdrowia, Komisję Europejską, Europejską Agencję Środowiska i Europejski Sojusz Zdrowia Publicznego odnieśli się do rezultatów realizacji Europejskiego Procesu Środowiska i Zdrowia wskazując jednocześnie na potrzeby wzmocnienia tego procesu w wielu jego elementach uwzględniając postęp nauki w tym okresie.Uznano, iż globalne zmiany środowiskowe w połączeniu z szybko zachodzącymi zmianami społeczno-gospodarczymi i zmianami demograficznymi stwarzają zarówno w dziedzinie badań naukowych, jak i w dziedzinach polityki i praktyki zdrowia publicznego, potrzebę przyjęcia i zastosowania szerokiej koncepcji ekologicznej determinant zdrowia populacyjnego. Przed epidemiologią pojawiło się nowe wyzwanie - potrzeba przekształcenia się z nauki, która zajmuje się identyfikacją czynników ryzyka chorób, w naukę, która analizuje przyczyny i procesy prowadzące do powstania określonych chorób w populacjach ludzi.
Zbiór streszczeń wraz ze skorowidzem autorów i współautorów został opublikowany w suplemencie do European Journal of Public Health (European Journal of Public Health, Suplement 1, vol. 19, 2009) wydawany przez Oxford University Press. W dniach 7-8 listopada 2011r. w ramach przewodnictwa Polski w Radzie Europejskiej odbyła się Europejska Konferencja Ministrów Zdrowia U.E, „Closing the Health Gap In Europe” zorganizowana przez Ministerstwo Zdrowia. Na zaproszenie Ministra Zdrowia, Zarząd PTZP we współpracy z WHO European Observatory on Health Systems and Policies, zorganizował w ramach tej konferencji sesję n.t.” Implementing Health Impact Assessment: Implications for national and EU level.” Uczestnicy sesji uchwalili następujący wniosek końcowy pod adresem Rady Europy: „Potwierdzając, że istotne dla zdrowia publicznego i równości w zdrowiu decyzje są podejmowane poza sektorem zdrowia, jest koniecznym by zapewnić dalszy postęp w realizacji strategii Zdrowie w Każdej Polityce poprzez stworzenie ram prawnych i instytucjonalnych dla stosowania procedury oceny oddziaływania na zdrowie (Health Impact Assessment) inicjatyw i decyzji politycznych oraz programów działań.” Po ustąpieniu prof. Stanisława Tarkowskiego z funkcji Prezesa w roku 2011, Zarząd Główny powołał na to stanowisko Profesor dr hab. Beatę Karakiewicz z Zachodnio Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Sczczecinie.
W okresie jej prezesury zorganizowano VI Międzynarodowy Kongres Zdrowia Publicznego oraz II Bałtyckie Sympozjum Naukowo-Szkoleniowe „Między medycyną kliniczną a zdrowiem publicznym”. W 2012 roku Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego zostało honorowym patronem portalu Medical Guidelines. W dniach 11-12 kwietnia 2014 roku odbyło się III Bałtyckie Sympozjum Naukowo-Szkoleniowe „Innowacje w medycynie i naukach o zdrowiu. Badania, edukacja, współpraca”.
W związku z rezygnacją Profesor Beaty Karakiewicz ze stanowiska Prezesa Towarzystwa w na okres do Walnego Zgromadzenia (14 marzec 2014-17 listopad 2014) obowiązki Prezesa Zarządu Głównego pełnił dr n. med. Krzysztof Kuszewski z NIZP-PZH. W okresie do 17.11.2014 funkcjonowało w Polskim Towarzystwie Zdrowia Publicznego 9 oddziałów wojewódzkich – dolnośląski, kujawsko-pomorski, lubelski, łódzki, małopolski, mazowiecki, Ponidzie, śląski, zachodniopomorski. Wyżej wymienione oddziały prowadziły samodzielną działalność szkoleniową i konferencyjną, zaś oddział Ponidzie organizował Festiwal Zdrowia w Busku-Zdroju. Na Walnym Zgromadzeniu Delegatów Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego, które odbyło się 17 listopada 2014 roku w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego-PZH wybrano nowy Zarząd Towarzystwa, którego Prezesem został prof. Andrzej M. Fal.
